تحلیل تجربی رابطه شاخص‌های فرم شهر با امنیت ادراکی ساکنان، مورد مطالعاتی: شهر شیراز

در بسیاری از شهرهای امروزی، محلات شهری با معضلات اجتماعی گوناگونی مواجه هستند که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان از فقدان امنیت اجتماعی نام برد. این مسئله از یک سو با ویژگی‌های اجتماعی و جمعیتی مرتبط بوده و از سوی دیگر، در ارتباطی انکارناپذیر با مکان قرار دارد. مطالعه بر روی مفاهیم مرتبط با جرم و جنایت در محیط شهری، غالباً در ذیل شاخه‌ای از علم جرم‌شناسی به نام جرم‌شناسی محیطی انجام می‌شود. در این حوزه با شناسایی روابط میان فرم شهر و امنیت محلات، تأثیر محیط پیرامونی بر میزان وقوع جرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. هدف این مقاله، بررسی روابط میان تراکم و اختلاط کاربری، به‌عنوان اصلی‌ترین شاخص‌های فرم شهری، با میزان امنیت ادراکی ساکنان در مقیاس بلوک شهری در محلات شهر شیراز است. داده‌های این مطالعه از نتایج سرشماری نفوس و مسکن 1390، لایه‌های اطلاعات جغرافیایی و پرسشنامه‌های ساکنان گردآوری شده و سنجش شاخص‌ها از نوع کمی می‌باشد. شاخص امنیت ادراکی ساکنان بر اساس پنج متغیر: ترس از وقوع جرم، تجربه وقوع جرم، همسایگان قابل اعتماد، همبستگی اجتماعی و ناهنجاری‌ها، تعریف و مورد سنجش قرار می‌گیرد. بر اساس نتایج تحلیل واریانس یک‌طرفه، در متغیرهای ترس از وقوع جرم و تجربه وقوع جرم، تفاوت معناداری میان بلوک‌هایی که در دوره‌های مختلف زمانی (قبل از سال 1345، بین 1345 تا 1368 و بعد از آن) شکل گرفته‌اند وجود دارد. بدین صورت که در پهنه توسعه جدید میانگین این دو متغیر پایین‌تر از سایر نواحی می‌باشد. تحلیل روابط میان متغیرها بر اساس آزمون همبستگی پیرسون نیز نشان می‌دهد تجربه وقوع جرم با تراکم ساختمانی رابطه معکوس و با تراکم جمعیتی رابطه مستقیم دارد. همچنین وجود نسبت بیشتری از کاربری‌های غیرمسکونی در میان بلوک‌های مورد مطالعه، ارتباط مستقیمی با تجربه وقوع جرم و ترس از وقوع جرم در میان ساکنان را بیان می‌کند